- Beranda
- Komunitas
- News
- Berita dan Politik
jokowi satrio pinandito sinisihan wahyu or pambukaneng gapuro?


TS
dermayonn
jokowi satrio pinandito sinisihan wahyu or pambukaneng gapuro?
joyoboyo wongkang indigo lek aran saiki
urip ing jamanika karaton kadiri,waliyullah kang ratu adil seng mbiso ngerti opo seng ndek ate kadadhen ,murite mbah haji kiyai rum syekh ngali samsujen(ali syamsudin)
Jayabaya adalah salah seorang raja Kediri (1130-57), penerus Airlangga yang paling banyak dikenang, walaupun tentang masa pemerintahannya sendiri tidak banyak diketahui oleh sejarah. Ketika itulah Empu Sedhah dan Empu Panuluh diperintahnya menyadur Mahabharata Sanskerta ke dalam kakimpoi Jawa Kuno Bhratayuddha. Empu Panuluh juga menggubah kakimpoi Gatotkacasraya dan Hariwamsa, sebagai puja-puji persembahannya pada junjungannya Sang Mapanji Jayabhaya Sri Dharmeswara Madhusuddhama Wartamindita itu. Jaman Kediri, khususnya semasa Kameswara (1115-30) dan Jayabaya (1130-57), memang merupakan jaman mas bagi perkembangan sastra Jawa Kuno. Karena itulah tradisi Jawa mengatakan, bahwa Raja Jayabaya telah meramalkan tentang masa keruntuhan kerajaannya sendiri, dan sekaligus tentang kebangkitan dan kejayaannya kembali di kelak kemudian hari.
Menurut kepercayaan,Jayabaya mampu meramalkan berbagai kejadian yang akan datang yang ditulis oleh beliau dalam bentuk tembang-tembang Jawa yang terdiri atas 21 pupuh berirama Asmaradana, 29 pupuh berirama Sinom, dan 8 pupuh berirama Dhandanggula. Kitab ini dikenal dengan nama Kitab Musarar
Kitab Musarar inganggit = kitab ini dibuat
Duk Sang Prabu Jayabaya = pada jaman prabu Jayabaya
Ing Kediri kedhatone = istananya terletak di Kediri
Ratu agagah prakosa = raja yang gagah sentosa
Tan ana kang malanga = tidak ada yang bisa mengalahkan
Parang muka samya teluk = musuh bertekuk lutut
Pan sami ajrih sedaya = semua takut (pada sang raja)
Milane sinungan sakti = karena memiliki kesaktian
Bathara Wisnu punika = dimana Bathara Wisnu
Anitis ana ing kene = menitis di sini
Ing Sang Prabu Jayabaya = di badan sang prabu Jayabaya
Nalikane mangkana = pada saat itu
Pan jumeneng Ratu Agung = menjadi raja besar
Abala para Narendra = memiliki pasukan para raja
Wusnya mangkana winarni = selang beberapa lama
Lami-lami apeputra = akhirnya berputera
Jalu apekik putrane = laki-laki tampan wajahnya
Apanta sampun diwasa = setelah dewasa
Ingadekan raja = dinobatkan menjadi raja muda
Pagedhongan tanahipun = di daerah pagedogan
Langkung arja kang nagara = negaranya makmur
Maksihe bapa anenggih = kembali pada sang raja
Langkung suka ingkang rama = sedang bersuka ria
Sang Prabu Jayabayane = Sang Prabu Jayabaya
Duk samana cinarita = pada saat itu diceritakan
Pan arsa katamiyan = mendapat kunjungan seorang tamu
Raja Pandhita saking Rum = pendita raja dari Rum (Turki?)
Nama Sultan Maolana = Sultan Maulana
Ngali Samsujen kang nami = bernama Ngali Samsujen (Ali Syamsudin)
Sapraptane sinambrama = kedatangan sang tamu
Kalawan pangabektine = dengan restunya
Kalangkung sinuba suba = kemudian mendapat sanjungan
Rehning tamiyan raja = karena tamu raja
Lan seje jinis puniku = dan berbeda jenis (ras)
Wenang lamun ngurmatana = maka berhak untuk dihormati
Wus lengah atata sami = setelah duduk bersama
Nuli wau angandika = kemudian berkata
Jeng Sultan Ngali Samsujen = Sultan Ngali Samsujen
“Heh Sang Prabu Jayabaya = “Hai Sang Prabu Jayabaya
Tatkalane ing sireku = menurut
Kandhane Kitab Musarar = yang dikatakan Kitab Musarar
Prakara tingkahe nenggih = mengenai perkara
Kari ping telu lan para = tinggal tujuh kali (silsilah kerajaan)
Nuli cupet keprabone = kemudian akan musnah istanyanya (runtuh kerajaan)
Dene ta nuli sinelan = kemudian akan disusul
Liyane teka para” = raja kemudian”
Sang Prabu lajeng andeku = Sang Prabu kemudian memahami
Wus wikan titah Bathara = sudah menjadi kehendak Tuhan
Lajeng angguru sayekti = kemudian sang prabu berguru
Sang-a Prabu Jayabaya = Sang Prabu Jayabaya
Mring Sang raja pandhitane = kepada raja tersebut
Rasane Kitab Musarar = sampai rasanya seluruh kitab Musarar
Wus tunumlak sadaya = sudah ditumpahkan semua
Lan enget wewangenipun = dan ingat pada janjinya
Yen kantun nitis ping tiga = kalau tinggal menitis tiga kali lagi
Yen wis anitis ping tiga = kalau sudah menitis ketiga
Nuli ana jaman maning = akan ada jaman lagi
Liyane panggaweningwang = pekerjaanku yang lain lagi
Apan uwus den wangeni = karena sudah ditetapkan
Mring pandhita ing nguni = kepada raja terdahulu
Tan kena gingsir ing besuk = tidak boleh berubah nantinya
Apan Maolana Ngali = oleh Maulana Ngali
Jaman catur semune segara asat = (merupakan makna dari candra sangkala, berarti angka)
Mapan iku ing Jenggala = berada di Jenggala
Lawan iya ing Kediri = sisi lain dari Kediri
Ing Singasari Ngurawan = di Singasari Ngurawan
Patang ratu iku maksih = karena rajannya
Bubuhan ingsun kaki = masih keturunanku
Mapan ta durung kaliru = kalau tidak keliru
Negarane raharja = negaranya sejahtera
Rahayu kang bumi-bumi = makmur
Pan wus wenang anggempur kang dora cara = karena sudah berani menghancurkan kedurjanaan
Ing nalika satus warsa = setelah seratus tahun
Rusake negara kaki = negaranya rusak
Kang ratu patang negara = raja dari empat negara
Nuli salin alam malih = kemudian akan berganti jaman lagi
Ingsun nora nduweni = aku tidak dipernankan
Nora kena milu-milu = untuk campur tangan
Pan ingsun wus pinisah = karena sudah terpisah
Lan sedulur bapa kaki = keadaan
Wus ginaib prenahe panggonan ingwang = sudah berada di alam gaib
Ana sajroning kekarah = dalam genggaman
Ing tekene guru mami = tongkat guruku
Kang nama raja pandhita = yang bernama raja pandeta
Sultan Maolana Ngali = sang Maulana Ngali
Samsujen iku kaki = Samsujen
Kawruhana ta ing mbesuk = ketahuilah nanti
Saturun turunira = beserta keturunanmu
Nuli ana jaman maning = akan ada jaman lagi
Anderpati arane Kalawisesa = yang bernama Kalawisesa
Apan sira linambangan = yang dilambangkan
Sumilir kang naga kentir
Semune liman pepeka
Pejajaran kang negari = negara pajajaran
Ilang tingkahing becik = rusak kebaikannya
Negara kramane suwung = negaranya kosong
Miwah yudanegara = beserta para pejabatnya
Nora ana anglabeti = tidak ada yang menempati
Tan adil satus taun nuli sirna = setelah 100 tahun akan musnah
Awit perang padha kadang = karena perang saudara
Dene pametune bumi = penghasilan negara
Wong cilik pajeke emas = rakyat kecil pajaknya emas
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Marang si Ajar dhingin = oleh si Ajar
Kunir ta ingsun = kunyit
Nuli asalin jaman = kemudian berganti jaman
Majapahit kang nagari = bernama negara Majapahit
Iya iku Sang-a Prabu Brawijaya = rajanya bernama Prabu Brawijaya
Jejuluke Sri Narendra = gelarnya Sri Narendra
Peparab Sang Rajapati = dijuluki sang Rajapati
Dewanata alam ira = bertempat di alam kedewaan
Ingaranan Anderpati = bernama Anderpati
Samana apan nenggih = berkuasa selama
Lamine sedasa windu = sepuluh windu
Pametuning nagara = penghasilan negara
Wedale arupa picis = hasil tambang
Sawab ingsun den suguhi mring si Ajar = karena aku disuguhi oleh si Ajar
Juwadah satakir iya = jadah (makanan ketan) secangkir
Sima galak semu nenggih = dilambangkan
Curiga kethul kang lambang = sima galak curiga kethul (tahun)
Sirna salin jaman maning = setelah musnah berganti jaman kembali
Tanah Gelagah wangi = di tanah Gelagah Wangi
Pan ing Demak kithanipun = beribu kota di Demak
Kono ana agama = di situ ada agama baru
Tetep ingkang amurwani = yang berkuasa
Ajejuluk Diyati Kalawisaya = bergelar Diyati Kalawisaya
Swidak gangsal taun sirna = setelah 65 tahun kemudian musnah
Pan jumeneng Ratu adil = yang menjadi Raja adil
Para wali lan pandhita
Sadaya pan samya asih = dikasihi para wali dan rakyat
Pametune wong cilik = penghasilan rakyat kecil
Ingkang katur marang Ratu = kepada rajanya
Rupa picis lan uwang = berupa hasil tambang da uang
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Kembang mlathi mring ki Ajar gunung Padhang = bunga melati oleh ki Ajar Gunung Padhang
Kaselak kampuhe bedhah = setelah pecah
Kekesahan durung kongsi = belum sempat mengungsi
Iku lambange dyan sirna = dilambangkan padamnya lampu
Nuli ana jaman maning = kemudian ada jaman lagi
Kalajangga kang nami = yang bernama Kalajangga
Tanah Pajang kuthanipun = Beribu kota di Pajang
Kukume telat Demak = tidak menggunakan aturan Demak
Tan tumurun marang siwi = tidak diturunkan kepada anaknya
Tigang dasa enem taun nuli sirna = setelah 36 tahun kemudian musnah
Semune lambang Cangkrama = dilambangkan dengan Cangkrama
Putung ingkang watang nenggih
Wong ndesa pajege sandhang = orang desa pajaknya pakaian
Picis ingsun den suguhi = hasil bumi aku disuguhi
Iya kajar sauwit
Marang si Ajar karuhun = oleh si Ajar
Nuli asalin jaman = kemudian berganti jaman
Ing Mataram kang nagari = negara Mataram
Kalasakti Prabu Anyakrakusumo = diperintah Prabu Anyakrakusumo
Kinalulutan ing bala = ditaati oleh tentaranya
Kuwat prang ratune sugih = rajanya kaya dan kuat berperang
Keringan ing nungsa Jawa = dihormati di tanah Jawa
Tur iku dadi gegenti = merupakan pengganti
Ajar lan para wali = para ajar dan wali
Ngulama lan para nujum = ulama dan ahli nujum
Miwah para pandhita = juga para raja
Kagelang dadi sawiji = semua menjadi satu
Ratu dibya ambeg adil paramarta = raja sakti adil bijaksana
Sudibya apari krama = berilmu tinggi
Alus sabaranging budi = berbudi halus
Wong cilik wadale reyal = orang kecil pajaknya real
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Arupa bawang putih = berupa bawang putih
Mring ki Ajar iku mau = oleh ki Ajar
Jejuluke negara = negara dijuluki
Ratune ingkang miwiti = oleh rajanya, Surakarta
Surakarta semune lintang sinipat
Nuli kembang sempol tanpa
Modin sreban lambang nenggih = dilambangkan kembang sempol tanpa
Modin sreban
Panjenengan kaping papat = dipimpin empat kali
Ratune ingkang mekasi = raja terakhir
Apan dipun lambangi = sudah dilambangkan
Kalpa sru kanaka putung
Satus taun pan sirna = setelah 100 tahun kemudian musnah
Wit mungsuh sekutuh sami = diperangi oleh sekutunya sendiri
Nuli ana nakoda dhateng merdagang = kemudian ada nahkoda datang berdagang
Iya aneng tanah Jawa = di tanah Jawa
Angempek tanah sethithik = merampas tanah sedikit demi sedikit
Lawas-lawas tumut aprang = lama2 ikut berperang
Unggul sasolahe nenggih = menang perangnya
Kedhep neng tanah Jawi = di pulau Jawa
Wus ngalih jamanireku = pada saat itu sudah berganti jaman
Maksih turun Mataram = walau masih keturunan Mataram
Jejuluke kang negari = negaranya berjuluk
Nyakrawati kadhatone tanah Pajang = Hanyakrawati, beribukota di Pajang
Ratu abala bacingah = rajanya memiliki pasukan bacingah (bangsa buto/kumpeni)
Keringan ing nuswa Jawi = di tanah Jawa
Kang miwiti dadi raja = yang menjadi raja
Jejuluke Layon Keli = berjukuj Layon Keli
Semu satriya brangti
Iya nuli salin ratu = setelah berganti kekuasaan
Jejuluke sang nata = berjuluk
Semune kenyo musoni
Nora lawas nuli salin panjenengan = tidak lama berganti pemerintahan lagi
Dene jejuluke nata = rajanya berjuluk
Lung gadhung rara nglingkasi
Nuli salin gajah meta
Semune tengu lelaki
Sewidak warsa nuli = berkuasa 60 tahun
Ana dhawuhing bebendu = kena bencana
Kelem negaranira = rusak negaranya
Kuwur tataning negari = rusak hukum negara
Duk semana pametune wong ing ndesa = pada saat itu pemasukan rakyat desa
Dhuwit anggris lawan uwang’ = uang inggris
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Rupa getih mung sapitrah = darah secangkir
Nuli retu kang nagari = kemudian raja negri
Ilang barkating bumi = hilang kemakmuran bumi
Tatane Parentah rusuh = aturan pemerintahan rusak
Wong cilik kesrakatan = rakyat kecil menderita
Tumpa-tumpa kang bilahi = terkena bencana berulang-ulang
Wus pinesthi nagri tan kena tinambak = sudah menjadi ketetapan negara tidak berpenghasilan
Bojode ingkang negara = rusaknya negara
Narendra pisah lan abdi = pejabat memisahkan diri dari rakyat
Prabupati sowang-sowang = para bupati memerintah sendiri2
Samana nglaih nagari = kemudian berganti pemerintahan
Jaman Kutila genti = jaman Kutila
Kara murka ratunipun = rajanya serakah
Semana linambangan = yang dilambangkan
Dene Maolana Ngali = oleh Maulana Ngali
Panji loro semune Pajang Mataram
Nakodha melu wasesa = nahkoda (pedagang) ikut memerintah
Kadhuk bandha sugih wani = karena memiliki kekayaan dan keberanian
Sarjana sirep sadaya = orang pandai tidak ada yang muncul
Wong cilik kawelas asih = rakyat kecil nasibnya sengsara
Mah omah bosah-basih = rumah berantakan
Katrajang marga agung = terkena pelebaran jalan
Panji loro dyan sirna = rambu2 jalan dan peneranga hilang semua
Nuli Rara ngangsu sami = gadis2 mencari air
Randha loro nututi pijer tetukar = dua janda saling bertukar
Tan kober paes sarira = tidak sempat berdandan
Sinjang kemben tan tinolih = tidak sempat memantas diri
Lajengipun sinung lambang = kemudian dilambangkan
Dene Maolana Ngali = oleh Maulana Ngali
Samsujen Sang-a Yogi = ya Mahayogi Samsujen
Tekane jaman Kala Bendu = datangnya jaman Kalabendu
Ing Semarang Tembayat = di Semarang Tembayat
Poma den samya ngrawuhi = pada berdatangan
Sasmitane lambang kang kocap punika = demikian yang dikatakan
Dene pajege wong ndesa = pajaknya orang desa
Akeh warninira sami = banyak sekali
Lawan pajeg mundhak-mundhak = dan senantiasa naik terus
Yen panen datan maregi = hasil panen tidak mengenyangkan
Wuwuh suda ing bumi = hasil bumi semakin berkurang
Wong dursila saya ndarung = orang jahat semakin berani
Akeh dadi durjana = banyak orang menjadi jahat
Wong gedhe atine jail = orang besar berhati jahat
Mundhak taun mundhak bilahining praja = semakin tahun semakin hancur keadaan negara
Kukum lan yuda nagara = hukum dan aturan
Pan nora na kang nglabeti = tidak ada yang ditaati
Salin-salin kang parentah = berganti-ganti aturan
Aretu patraping adil = dengan nama keadilan
Kang bener-bener kontit = yang benar2 menyusahkan
Kang bandhol-nbandhol pan tulus = dan tidak iklas
Kang lurus- lurus rampas = yang berjalan lurus disalahkan
Setan mindha wahyu sami = setan berkedok wahyu
Akeh lali mring Gusti miwah wong tuwa = banyak orang lupa kepada Tuhan dan orang tua
Ilang kawiraningdyah = hilang kehormatan gadis
Sawab ingsun den suguhi = sebab aku disuguhi
Mring ki Ajar Gunung Padhang = oleh ki ajar Padhang
Arupa endang sawiji = berupa seorang gadis
Samana den etangi = kalau dinyatakan angka
Jaman pitung atus = jaman tujuh ratus
Pitung puluh pan iya = tujuh puluh
Wiwit prang tan na ngaberi = mulai rusuh tidak berkesudahan
Nuli ana lamate negara rengka = kemudian negara mulai rusak
Akeh ingkang gara-gara = banyak bencana
Udan salah mangasa prapti = hujan tidak pada waktunya
Akeh lindhu lan grahana = banyak gempa dan gerhana
Dalajate salin-salin = bentuknya berganti-ganti
Pepati tanpa aji = banyak kematian
Anutug ing jaman sewu = sampai pada jaman
Wolung atus ta iya = 1800
Tanah Jawa pothar pathir = tanah Jawa semrawut
Ratu Kara Murka Kuthila pan sirna = raja serakah kemudian mati
Dene besuk nuli ana = kemudian akan datang
Tekane kang Tunjung Putih = datangnya Tanjung Putih Semune Pudhak kasungsang
Bumi Mekah dennya lair = lahirnya di bumi Mekah
Iku kang angratoni Jagad kabeh ingkang mengku = akan menguasai seluruh dunia
Juluk Ratu Amisan Sirep musibating bumi = berjuluk Raja Amisan yang akan meredam bencana di bumi
Wong nakoda milu manjing ing samuwan = pedagang ikut menghadap
Prabu tusing waliyulah = raja yang juga wali Allah
Kadhatone pan kekalih = beribu kota dua
Ing Mekah ingkang satunggal Tanah Jawi kang sawiji = di Jawa dan Mekah
Prenahe iku kaki Perak lan gunung Perahu = letaknya di kaki Perak dan gunung Perahu
Sakulone tempuran Balane samya jrih sajagad = di sebelah barat pertemuan sungai, pasukannya ditakuti di seluruh dunia
Kono ana pangapura = di situ ada pengampunan
Ajeg kukum lawan adil = hukum ditegakkan dengan adil
Wong cilik pajege dinar = orang kecil pajaknya dinar
Sawab ingsun den suguhi Iya kembang saruni = karena aku disuguhi bunga seruni
Mring ki Ajar iku mau Ing nalika semana = oleh ki Ajar
Mulya jenenging narpati = rajanya diberi kemuliaan
Tur abagus eseme lir madu puspa = senyumnya menawan
Dhandhanggula
Langkung arja jamaning narpati
Nora nana pan ingkang nanggulang
Wong desa iku wadale
Kang duwe pajeg sewu
Pan sinuda dening Narpati
Mung metu satus dinar
Mangkana winuwus
Jamanira pan pinetang
Apan sewu wolungatus anenggih
Ratune nuli sirna
Ilang tekan kadhatone sami
Nuli rusak iya nungsa Jawi
Nora karuwan tatane
Pra nayaka sadarum
Miwah manca negara sami
Padha sowang-sowangan
Mangkana winuwus
Mangka Allahu Tangala
Anjenengaken Sang Ratu Asmarakingkin
Bagus maksih taruna
Iku mulih jeneng Narpati
Wadya punggawa sujud sadaya
Tur padha rena prentahe
Kadhatone winuwus
Ing Kediri ingkang satunggil
Kang siji tanah Ngarab
Karta jamanipun Duk semana pan pinetang
Apan sewu luwih sangang atus anenggih
Negaranira rengka
Wus ndilalah kersaning Hyang Widhi
Ratu Perangi anulya prapta
Wadya tambuh wilangane
Prawirane kalangkung
Para ratu kalah ngajurit
Tan ana kang nanggulang
Tanah Jawa gempur
Wus jumeneng tanah Jawa
Ratu Prenggi ber budi kras anglangkungi
Tetep neng tanah Jawa
Enengana Sang Nateng Parenggi Prabu ing Rum ingkang ginupta
Lagya siniwi wadyane Kya patih munggweng ngayun
Angandika Sri Narapati
“Heh patih ingsun myarsa
Tanah Jawa iku
Ing mangke ratune sirna
Iya perang klawan Ratu Prenggi
Tan ana kang nanggulangi
Iku patih mengkata tumuli
Anggawaa ta sabalanira
Poma tundhungen den age
Yen nora lunga iku
Nora ingsun lilani mulih”
Ki Patih sigra budhal
Saha balanipun
Ya ta prapta tanah Jawa
Raja Prenggi tinundhung dening ki Patih Sirna sabalanira
Nuli rena manahe wong cilik
Nora ana kang budi sangsaya
Sarwa murah tetukone
Tulus ingkang tinandur
Jamanira den jujuluki
Gandrung-gandrung neng marga
Andulu wong gelung
Kekendon lukar kawratan
Keris parung dolen tukokena nuli
Campur bawur mring pasar
Sampun tutug kalih ewu warsi
Sunya ngegana tanpa tumingal
Ya meh tekan dalajate
Yen kiamat puniku
Ja majuja tabatulihi
Anuli larang udan
Angin topan rawuh
Tumangkeb sabumi alam
Saking kidul wetan ingkang andhatengi
Ambedhol ponang arga
urip ing jamanika karaton kadiri,waliyullah kang ratu adil seng mbiso ngerti opo seng ndek ate kadadhen ,murite mbah haji kiyai rum syekh ngali samsujen(ali syamsudin)
Jayabaya adalah salah seorang raja Kediri (1130-57), penerus Airlangga yang paling banyak dikenang, walaupun tentang masa pemerintahannya sendiri tidak banyak diketahui oleh sejarah. Ketika itulah Empu Sedhah dan Empu Panuluh diperintahnya menyadur Mahabharata Sanskerta ke dalam kakimpoi Jawa Kuno Bhratayuddha. Empu Panuluh juga menggubah kakimpoi Gatotkacasraya dan Hariwamsa, sebagai puja-puji persembahannya pada junjungannya Sang Mapanji Jayabhaya Sri Dharmeswara Madhusuddhama Wartamindita itu. Jaman Kediri, khususnya semasa Kameswara (1115-30) dan Jayabaya (1130-57), memang merupakan jaman mas bagi perkembangan sastra Jawa Kuno. Karena itulah tradisi Jawa mengatakan, bahwa Raja Jayabaya telah meramalkan tentang masa keruntuhan kerajaannya sendiri, dan sekaligus tentang kebangkitan dan kejayaannya kembali di kelak kemudian hari.
Menurut kepercayaan,Jayabaya mampu meramalkan berbagai kejadian yang akan datang yang ditulis oleh beliau dalam bentuk tembang-tembang Jawa yang terdiri atas 21 pupuh berirama Asmaradana, 29 pupuh berirama Sinom, dan 8 pupuh berirama Dhandanggula. Kitab ini dikenal dengan nama Kitab Musarar
Kitab Musarar inganggit = kitab ini dibuat
Duk Sang Prabu Jayabaya = pada jaman prabu Jayabaya
Ing Kediri kedhatone = istananya terletak di Kediri
Ratu agagah prakosa = raja yang gagah sentosa
Tan ana kang malanga = tidak ada yang bisa mengalahkan
Parang muka samya teluk = musuh bertekuk lutut
Pan sami ajrih sedaya = semua takut (pada sang raja)
Milane sinungan sakti = karena memiliki kesaktian
Bathara Wisnu punika = dimana Bathara Wisnu
Anitis ana ing kene = menitis di sini
Ing Sang Prabu Jayabaya = di badan sang prabu Jayabaya
Nalikane mangkana = pada saat itu
Pan jumeneng Ratu Agung = menjadi raja besar
Abala para Narendra = memiliki pasukan para raja
Wusnya mangkana winarni = selang beberapa lama
Lami-lami apeputra = akhirnya berputera
Jalu apekik putrane = laki-laki tampan wajahnya
Apanta sampun diwasa = setelah dewasa
Ingadekan raja = dinobatkan menjadi raja muda
Pagedhongan tanahipun = di daerah pagedogan
Langkung arja kang nagara = negaranya makmur
Maksihe bapa anenggih = kembali pada sang raja
Langkung suka ingkang rama = sedang bersuka ria
Sang Prabu Jayabayane = Sang Prabu Jayabaya
Duk samana cinarita = pada saat itu diceritakan
Pan arsa katamiyan = mendapat kunjungan seorang tamu
Raja Pandhita saking Rum = pendita raja dari Rum (Turki?)
Nama Sultan Maolana = Sultan Maulana
Ngali Samsujen kang nami = bernama Ngali Samsujen (Ali Syamsudin)
Sapraptane sinambrama = kedatangan sang tamu
Kalawan pangabektine = dengan restunya
Kalangkung sinuba suba = kemudian mendapat sanjungan
Rehning tamiyan raja = karena tamu raja
Lan seje jinis puniku = dan berbeda jenis (ras)
Wenang lamun ngurmatana = maka berhak untuk dihormati
Wus lengah atata sami = setelah duduk bersama
Nuli wau angandika = kemudian berkata
Jeng Sultan Ngali Samsujen = Sultan Ngali Samsujen
“Heh Sang Prabu Jayabaya = “Hai Sang Prabu Jayabaya
Tatkalane ing sireku = menurut
Kandhane Kitab Musarar = yang dikatakan Kitab Musarar
Prakara tingkahe nenggih = mengenai perkara
Kari ping telu lan para = tinggal tujuh kali (silsilah kerajaan)
Nuli cupet keprabone = kemudian akan musnah istanyanya (runtuh kerajaan)
Dene ta nuli sinelan = kemudian akan disusul
Liyane teka para” = raja kemudian”
Sang Prabu lajeng andeku = Sang Prabu kemudian memahami
Wus wikan titah Bathara = sudah menjadi kehendak Tuhan
Lajeng angguru sayekti = kemudian sang prabu berguru
Sang-a Prabu Jayabaya = Sang Prabu Jayabaya
Mring Sang raja pandhitane = kepada raja tersebut
Rasane Kitab Musarar = sampai rasanya seluruh kitab Musarar
Wus tunumlak sadaya = sudah ditumpahkan semua
Lan enget wewangenipun = dan ingat pada janjinya
Yen kantun nitis ping tiga = kalau tinggal menitis tiga kali lagi
Yen wis anitis ping tiga = kalau sudah menitis ketiga
Nuli ana jaman maning = akan ada jaman lagi
Liyane panggaweningwang = pekerjaanku yang lain lagi
Apan uwus den wangeni = karena sudah ditetapkan
Mring pandhita ing nguni = kepada raja terdahulu
Tan kena gingsir ing besuk = tidak boleh berubah nantinya
Apan Maolana Ngali = oleh Maulana Ngali
Jaman catur semune segara asat = (merupakan makna dari candra sangkala, berarti angka)
Mapan iku ing Jenggala = berada di Jenggala
Lawan iya ing Kediri = sisi lain dari Kediri
Ing Singasari Ngurawan = di Singasari Ngurawan
Patang ratu iku maksih = karena rajannya
Bubuhan ingsun kaki = masih keturunanku
Mapan ta durung kaliru = kalau tidak keliru
Negarane raharja = negaranya sejahtera
Rahayu kang bumi-bumi = makmur
Pan wus wenang anggempur kang dora cara = karena sudah berani menghancurkan kedurjanaan
Ing nalika satus warsa = setelah seratus tahun
Rusake negara kaki = negaranya rusak
Kang ratu patang negara = raja dari empat negara
Nuli salin alam malih = kemudian akan berganti jaman lagi
Ingsun nora nduweni = aku tidak dipernankan
Nora kena milu-milu = untuk campur tangan
Pan ingsun wus pinisah = karena sudah terpisah
Lan sedulur bapa kaki = keadaan
Wus ginaib prenahe panggonan ingwang = sudah berada di alam gaib
Ana sajroning kekarah = dalam genggaman
Ing tekene guru mami = tongkat guruku
Kang nama raja pandhita = yang bernama raja pandeta
Sultan Maolana Ngali = sang Maulana Ngali
Samsujen iku kaki = Samsujen
Kawruhana ta ing mbesuk = ketahuilah nanti
Saturun turunira = beserta keturunanmu
Nuli ana jaman maning = akan ada jaman lagi
Anderpati arane Kalawisesa = yang bernama Kalawisesa
Apan sira linambangan = yang dilambangkan
Sumilir kang naga kentir
Semune liman pepeka
Pejajaran kang negari = negara pajajaran
Ilang tingkahing becik = rusak kebaikannya
Negara kramane suwung = negaranya kosong
Miwah yudanegara = beserta para pejabatnya
Nora ana anglabeti = tidak ada yang menempati
Tan adil satus taun nuli sirna = setelah 100 tahun akan musnah
Awit perang padha kadang = karena perang saudara
Dene pametune bumi = penghasilan negara
Wong cilik pajeke emas = rakyat kecil pajaknya emas
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Marang si Ajar dhingin = oleh si Ajar
Kunir ta ingsun = kunyit
Nuli asalin jaman = kemudian berganti jaman
Majapahit kang nagari = bernama negara Majapahit
Iya iku Sang-a Prabu Brawijaya = rajanya bernama Prabu Brawijaya
Jejuluke Sri Narendra = gelarnya Sri Narendra
Peparab Sang Rajapati = dijuluki sang Rajapati
Dewanata alam ira = bertempat di alam kedewaan
Ingaranan Anderpati = bernama Anderpati
Samana apan nenggih = berkuasa selama
Lamine sedasa windu = sepuluh windu
Pametuning nagara = penghasilan negara
Wedale arupa picis = hasil tambang
Sawab ingsun den suguhi mring si Ajar = karena aku disuguhi oleh si Ajar
Juwadah satakir iya = jadah (makanan ketan) secangkir
Sima galak semu nenggih = dilambangkan
Curiga kethul kang lambang = sima galak curiga kethul (tahun)
Sirna salin jaman maning = setelah musnah berganti jaman kembali
Tanah Gelagah wangi = di tanah Gelagah Wangi
Pan ing Demak kithanipun = beribu kota di Demak
Kono ana agama = di situ ada agama baru
Tetep ingkang amurwani = yang berkuasa
Ajejuluk Diyati Kalawisaya = bergelar Diyati Kalawisaya
Swidak gangsal taun sirna = setelah 65 tahun kemudian musnah
Pan jumeneng Ratu adil = yang menjadi Raja adil
Para wali lan pandhita
Sadaya pan samya asih = dikasihi para wali dan rakyat
Pametune wong cilik = penghasilan rakyat kecil
Ingkang katur marang Ratu = kepada rajanya
Rupa picis lan uwang = berupa hasil tambang da uang
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Kembang mlathi mring ki Ajar gunung Padhang = bunga melati oleh ki Ajar Gunung Padhang
Kaselak kampuhe bedhah = setelah pecah
Kekesahan durung kongsi = belum sempat mengungsi
Iku lambange dyan sirna = dilambangkan padamnya lampu
Nuli ana jaman maning = kemudian ada jaman lagi
Kalajangga kang nami = yang bernama Kalajangga
Tanah Pajang kuthanipun = Beribu kota di Pajang
Kukume telat Demak = tidak menggunakan aturan Demak
Tan tumurun marang siwi = tidak diturunkan kepada anaknya
Tigang dasa enem taun nuli sirna = setelah 36 tahun kemudian musnah
Semune lambang Cangkrama = dilambangkan dengan Cangkrama
Putung ingkang watang nenggih
Wong ndesa pajege sandhang = orang desa pajaknya pakaian
Picis ingsun den suguhi = hasil bumi aku disuguhi
Iya kajar sauwit
Marang si Ajar karuhun = oleh si Ajar
Nuli asalin jaman = kemudian berganti jaman
Ing Mataram kang nagari = negara Mataram
Kalasakti Prabu Anyakrakusumo = diperintah Prabu Anyakrakusumo
Kinalulutan ing bala = ditaati oleh tentaranya
Kuwat prang ratune sugih = rajanya kaya dan kuat berperang
Keringan ing nungsa Jawa = dihormati di tanah Jawa
Tur iku dadi gegenti = merupakan pengganti
Ajar lan para wali = para ajar dan wali
Ngulama lan para nujum = ulama dan ahli nujum
Miwah para pandhita = juga para raja
Kagelang dadi sawiji = semua menjadi satu
Ratu dibya ambeg adil paramarta = raja sakti adil bijaksana
Sudibya apari krama = berilmu tinggi
Alus sabaranging budi = berbudi halus
Wong cilik wadale reyal = orang kecil pajaknya real
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Arupa bawang putih = berupa bawang putih
Mring ki Ajar iku mau = oleh ki Ajar
Jejuluke negara = negara dijuluki
Ratune ingkang miwiti = oleh rajanya, Surakarta
Surakarta semune lintang sinipat
Nuli kembang sempol tanpa
Modin sreban lambang nenggih = dilambangkan kembang sempol tanpa
Modin sreban
Panjenengan kaping papat = dipimpin empat kali
Ratune ingkang mekasi = raja terakhir
Apan dipun lambangi = sudah dilambangkan
Kalpa sru kanaka putung
Satus taun pan sirna = setelah 100 tahun kemudian musnah
Wit mungsuh sekutuh sami = diperangi oleh sekutunya sendiri
Nuli ana nakoda dhateng merdagang = kemudian ada nahkoda datang berdagang
Iya aneng tanah Jawa = di tanah Jawa
Angempek tanah sethithik = merampas tanah sedikit demi sedikit
Lawas-lawas tumut aprang = lama2 ikut berperang
Unggul sasolahe nenggih = menang perangnya
Kedhep neng tanah Jawi = di pulau Jawa
Wus ngalih jamanireku = pada saat itu sudah berganti jaman
Maksih turun Mataram = walau masih keturunan Mataram
Jejuluke kang negari = negaranya berjuluk
Nyakrawati kadhatone tanah Pajang = Hanyakrawati, beribukota di Pajang
Ratu abala bacingah = rajanya memiliki pasukan bacingah (bangsa buto/kumpeni)
Keringan ing nuswa Jawi = di tanah Jawa
Kang miwiti dadi raja = yang menjadi raja
Jejuluke Layon Keli = berjukuj Layon Keli
Semu satriya brangti
Iya nuli salin ratu = setelah berganti kekuasaan
Jejuluke sang nata = berjuluk
Semune kenyo musoni
Nora lawas nuli salin panjenengan = tidak lama berganti pemerintahan lagi
Dene jejuluke nata = rajanya berjuluk
Lung gadhung rara nglingkasi
Nuli salin gajah meta
Semune tengu lelaki
Sewidak warsa nuli = berkuasa 60 tahun
Ana dhawuhing bebendu = kena bencana
Kelem negaranira = rusak negaranya
Kuwur tataning negari = rusak hukum negara
Duk semana pametune wong ing ndesa = pada saat itu pemasukan rakyat desa
Dhuwit anggris lawan uwang’ = uang inggris
Sawab ingsun den suguhi = karena aku disuguhi
Rupa getih mung sapitrah = darah secangkir
Nuli retu kang nagari = kemudian raja negri
Ilang barkating bumi = hilang kemakmuran bumi
Tatane Parentah rusuh = aturan pemerintahan rusak
Wong cilik kesrakatan = rakyat kecil menderita
Tumpa-tumpa kang bilahi = terkena bencana berulang-ulang
Wus pinesthi nagri tan kena tinambak = sudah menjadi ketetapan negara tidak berpenghasilan
Bojode ingkang negara = rusaknya negara
Narendra pisah lan abdi = pejabat memisahkan diri dari rakyat
Prabupati sowang-sowang = para bupati memerintah sendiri2
Samana nglaih nagari = kemudian berganti pemerintahan
Jaman Kutila genti = jaman Kutila
Kara murka ratunipun = rajanya serakah
Semana linambangan = yang dilambangkan
Dene Maolana Ngali = oleh Maulana Ngali
Panji loro semune Pajang Mataram
Nakodha melu wasesa = nahkoda (pedagang) ikut memerintah
Kadhuk bandha sugih wani = karena memiliki kekayaan dan keberanian
Sarjana sirep sadaya = orang pandai tidak ada yang muncul
Wong cilik kawelas asih = rakyat kecil nasibnya sengsara
Mah omah bosah-basih = rumah berantakan
Katrajang marga agung = terkena pelebaran jalan
Panji loro dyan sirna = rambu2 jalan dan peneranga hilang semua
Nuli Rara ngangsu sami = gadis2 mencari air
Randha loro nututi pijer tetukar = dua janda saling bertukar
Tan kober paes sarira = tidak sempat berdandan
Sinjang kemben tan tinolih = tidak sempat memantas diri
Lajengipun sinung lambang = kemudian dilambangkan
Dene Maolana Ngali = oleh Maulana Ngali
Samsujen Sang-a Yogi = ya Mahayogi Samsujen
Tekane jaman Kala Bendu = datangnya jaman Kalabendu
Ing Semarang Tembayat = di Semarang Tembayat
Poma den samya ngrawuhi = pada berdatangan
Sasmitane lambang kang kocap punika = demikian yang dikatakan
Dene pajege wong ndesa = pajaknya orang desa
Akeh warninira sami = banyak sekali
Lawan pajeg mundhak-mundhak = dan senantiasa naik terus
Yen panen datan maregi = hasil panen tidak mengenyangkan
Wuwuh suda ing bumi = hasil bumi semakin berkurang
Wong dursila saya ndarung = orang jahat semakin berani
Akeh dadi durjana = banyak orang menjadi jahat
Wong gedhe atine jail = orang besar berhati jahat
Mundhak taun mundhak bilahining praja = semakin tahun semakin hancur keadaan negara
Kukum lan yuda nagara = hukum dan aturan
Pan nora na kang nglabeti = tidak ada yang ditaati
Salin-salin kang parentah = berganti-ganti aturan
Aretu patraping adil = dengan nama keadilan
Kang bener-bener kontit = yang benar2 menyusahkan
Kang bandhol-nbandhol pan tulus = dan tidak iklas
Kang lurus- lurus rampas = yang berjalan lurus disalahkan
Setan mindha wahyu sami = setan berkedok wahyu
Akeh lali mring Gusti miwah wong tuwa = banyak orang lupa kepada Tuhan dan orang tua
Ilang kawiraningdyah = hilang kehormatan gadis
Sawab ingsun den suguhi = sebab aku disuguhi
Mring ki Ajar Gunung Padhang = oleh ki ajar Padhang
Arupa endang sawiji = berupa seorang gadis
Samana den etangi = kalau dinyatakan angka
Jaman pitung atus = jaman tujuh ratus
Pitung puluh pan iya = tujuh puluh
Wiwit prang tan na ngaberi = mulai rusuh tidak berkesudahan
Nuli ana lamate negara rengka = kemudian negara mulai rusak
Akeh ingkang gara-gara = banyak bencana
Udan salah mangasa prapti = hujan tidak pada waktunya
Akeh lindhu lan grahana = banyak gempa dan gerhana
Dalajate salin-salin = bentuknya berganti-ganti
Pepati tanpa aji = banyak kematian
Anutug ing jaman sewu = sampai pada jaman
Wolung atus ta iya = 1800
Tanah Jawa pothar pathir = tanah Jawa semrawut
Ratu Kara Murka Kuthila pan sirna = raja serakah kemudian mati
Dene besuk nuli ana = kemudian akan datang
Tekane kang Tunjung Putih = datangnya Tanjung Putih Semune Pudhak kasungsang
Bumi Mekah dennya lair = lahirnya di bumi Mekah
Iku kang angratoni Jagad kabeh ingkang mengku = akan menguasai seluruh dunia
Juluk Ratu Amisan Sirep musibating bumi = berjuluk Raja Amisan yang akan meredam bencana di bumi
Wong nakoda milu manjing ing samuwan = pedagang ikut menghadap
Prabu tusing waliyulah = raja yang juga wali Allah
Kadhatone pan kekalih = beribu kota dua
Ing Mekah ingkang satunggal Tanah Jawi kang sawiji = di Jawa dan Mekah
Prenahe iku kaki Perak lan gunung Perahu = letaknya di kaki Perak dan gunung Perahu
Sakulone tempuran Balane samya jrih sajagad = di sebelah barat pertemuan sungai, pasukannya ditakuti di seluruh dunia
Kono ana pangapura = di situ ada pengampunan
Ajeg kukum lawan adil = hukum ditegakkan dengan adil
Wong cilik pajege dinar = orang kecil pajaknya dinar
Sawab ingsun den suguhi Iya kembang saruni = karena aku disuguhi bunga seruni
Mring ki Ajar iku mau Ing nalika semana = oleh ki Ajar
Mulya jenenging narpati = rajanya diberi kemuliaan
Tur abagus eseme lir madu puspa = senyumnya menawan
Dhandhanggula
Langkung arja jamaning narpati
Nora nana pan ingkang nanggulang
Wong desa iku wadale
Kang duwe pajeg sewu
Pan sinuda dening Narpati
Mung metu satus dinar
Mangkana winuwus
Jamanira pan pinetang
Apan sewu wolungatus anenggih
Ratune nuli sirna
Ilang tekan kadhatone sami
Nuli rusak iya nungsa Jawi
Nora karuwan tatane
Pra nayaka sadarum
Miwah manca negara sami
Padha sowang-sowangan
Mangkana winuwus
Mangka Allahu Tangala
Anjenengaken Sang Ratu Asmarakingkin
Bagus maksih taruna
Iku mulih jeneng Narpati
Wadya punggawa sujud sadaya
Tur padha rena prentahe
Kadhatone winuwus
Ing Kediri ingkang satunggil
Kang siji tanah Ngarab
Karta jamanipun Duk semana pan pinetang
Apan sewu luwih sangang atus anenggih
Negaranira rengka
Wus ndilalah kersaning Hyang Widhi
Ratu Perangi anulya prapta
Wadya tambuh wilangane
Prawirane kalangkung
Para ratu kalah ngajurit
Tan ana kang nanggulang
Tanah Jawa gempur
Wus jumeneng tanah Jawa
Ratu Prenggi ber budi kras anglangkungi
Tetep neng tanah Jawa
Enengana Sang Nateng Parenggi Prabu ing Rum ingkang ginupta
Lagya siniwi wadyane Kya patih munggweng ngayun
Angandika Sri Narapati
“Heh patih ingsun myarsa
Tanah Jawa iku
Ing mangke ratune sirna
Iya perang klawan Ratu Prenggi
Tan ana kang nanggulangi
Iku patih mengkata tumuli
Anggawaa ta sabalanira
Poma tundhungen den age
Yen nora lunga iku
Nora ingsun lilani mulih”
Ki Patih sigra budhal
Saha balanipun
Ya ta prapta tanah Jawa
Raja Prenggi tinundhung dening ki Patih Sirna sabalanira
Nuli rena manahe wong cilik
Nora ana kang budi sangsaya
Sarwa murah tetukone
Tulus ingkang tinandur
Jamanira den jujuluki
Gandrung-gandrung neng marga
Andulu wong gelung
Kekendon lukar kawratan
Keris parung dolen tukokena nuli
Campur bawur mring pasar
Sampun tutug kalih ewu warsi
Sunya ngegana tanpa tumingal
Ya meh tekan dalajate
Yen kiamat puniku
Ja majuja tabatulihi
Anuli larang udan
Angin topan rawuh
Tumangkeb sabumi alam
Saking kidul wetan ingkang andhatengi
Ambedhol ponang arga
Polling
Poll ini sudah ditutup. - 18 suara
siapa yg jos
jokowi jos
17%
joyoboyo jos
11%
ts jos
33%
panasbung jos
33%
panastak jos
6%
0
6.8K
33


Komentar yang asik ya
Urutan
Terbaru
Terlama


Komentar yang asik ya
Komunitas Pilihan