Joseph Ernest Renan, lahir di Tréguier, Bretagne, Perancis, 28 Februari 1823 – meninggal di Paris, 2 Oktober 1892 pada umur 69 tahun adalah seorang sastrawan, filolog, filsuf dan sejarawan Prancis.
Renan sangat mengagumi ilmu. Dia langsung menerima teori Darwin mengenai evolusi spesies. Dia melihat hubungan yang erat antara agama dan akarnya, baik etnis maupun geografis. Une part essentielle de son œuvre est d'ailleurs consacrée aux religions avec par exemple son Histoire des origines du christianisme (7 volumes de 1863 à 1881) et sa Vie de Jésus (1863). Ce livre qui marque les milieux intellectuels de son vivant contient la thèse, alors controversée, selon laquelle la biographie de Jésus doit être comprise comme celle de n'importe quel autre homme, et la Bible comme devant être soumise à un examen critique comme n'importe quel autre document historique. Ceci déclenche des débats passionnés et la colère de l'Église catholique.
Kini Renan dianggap sebagai seorang cendekiawan yang sudah menjadi acuan, dengan tulisan terkenal seperti Prière sur l'Acropole ("Doa di Akropolis", 1865) dan Qu'est-ce qu'une nation ? ("Apa itu bangsa?", 1882), di mana dia merumuskan paham bahwa suatu bangsa bukan hanya berdasarkan pada masa lampau bersama yang nyata, tapi juga pada kemauan hidup bersama : "Ce qui constitue une nation, ce n'est pas de parler la même langue, ou d'appartenir à un groupe ethnographique commun, c'est d'avoir fait ensemble de grandes choses dans le passé et de vouloir en faire encore dans l'avenir" ("Apa yang membuat satu bangsa, bukanlah menutur bahasa yang sama, atau menjadi bagian dari kelompok etnografis yang sama, tapi sempat membuat hal-hal besar pada masa lampau dan ingin membuat lagi hal-hal besar pada masa depan"). Soekarno sering mengacu pada gagasan Renan ini untuk menjelaskan pahamnya tentang bangsa Indonesia.

Ernest Renan lahir dalam keluarga nelayan. Dia meninggal tahun 1892 setelah sakit hanya beberapa hari.

Renan memperoleh gelar doktor sastra tahun 1852 dengan disertasi tentang filsuf Muslim Averroes.

Dia menikah tahun 1856 dengan Cornélie Henriette Scheffer, anak pelukis Henry Scheffer dan keponakan pelukis Ary Scheffer.

Tahun 1860, dalam rangka ekspedisi Prancis ke Syria (1860-1861), Renan ikut dalam suatu misi arkeologi di Lebanon dan Syria. Tahun 1865, dia ke Mesir, Anatolia dan Yunani.

Tahun 1878, Renan dipilih menjadi anggota Académie française, menggantikan Claude Bernard. Tahun 1883, dia dilantik menjadi administrator Collège de France.

Dia dimakamkan di kuburan Montmartre di Paris.


Portrait d'Ernest Renan par Lucien Quarante d'après le buste de René de Saint-Marceaux.
Renan adalah salah satu pendiri Alliance française.